مهم‌ترین وظیفه در یادگیری زبان انگلیسی فراگیری و افزایش دایره‌ی لغات است. اگر واژه‌های فراوانی بلد باشیم، می‌توانیم مطلبی که درگیر خواندن و یا شنیدن آن هستیم را درک کنیم و تااندازه‌ای می‌توانیم با دیگران به زبان انگلیسی ارتباط برقرار کنیم. دایره‌ی لغات به‌مراتب ارزشمندتر از گرامر زبان انگلیسی است. در نوشتارهای پیشین گفته بودم که هنگامی‌که درگیری فراوانی با زبان انگلیسی داشته باشیم، گرامر زبان انگلیسی به‌طور ناخودآگاه در ذهن ما نقش می‌بندد. ولی برای اینکه این کار صورت بگیرد و برای اینکه بتوانیم لغات جدید را فرا بگیریم بایستی دایره ی لغات مناسبی داشته باشیم.

دسته‌بندی روش‌های یادگیری لغات زبان انگلیسی

از دید بنده دو جور رویکرد برای یادگیری لغت به زبان انگلیسی وجود دارد.

حفظ کردن خودآگاه لغات انگلیسی

این روش بسیار مرسوم است و شامل خواندن آگاهانه‌ی فهرست‌های لغت و تلاش جهت حفظ کردن آن با روش‌هایی مانند فلش کارت ها، جعبه لایتنر، طبقه‌بندی، تکرار روزانه، و داشتن دفترچه لغت است.

فراگیری ناخودآگاه لغات انگلیسی

روش دوم که کمتر از آن صحبت می‌شود فراگیری ناخودآگاه لغت‌های تازه با استفاده از درگیری زیاد با زبان انگلیسی است. از روی نمونه اگر درگیر خواندن و یا شنیدن مطلبی به زبان انگلیسی هستیم که ۹۵ درصد لغاتش را میدانیم، با توجه به دریافت کلی که نسبت به آن مطلب داریم، حدسی قوی درباره‌ی مفهوم لغت تازه در ذهن ما نقش می‌بندد. هر بار که آن لغت تازه را می‌بینیم این حدس قوی و قوی‌تر می‌شود تا جایی که مفهوم آن لغت به‌طور ناخودآگاه در ذهن ما نقش می‌بندد. البته منافاتی ندارد که هر باری که لغت تازه را مشاهده کردیم به دیکشنری مراجعه کنیم و معنی آن را بیرون بیاوریم. بدین صورت فرایند فراگیری ناخودآگاه لغات سریع‌تر می‌شود و مفهوم لغت زودتر در ذهنمان نقش می‌بندد.

چه رویکردی برای یادگیری لغات زبان انگلیسی مناسب است؟

روشی که شما برای یادگیری زبان انگلیسی انتخاب می‌کنید به گرایش شما و زمانی که در اختیار دارید بستگی دارد.

اگر زمان بسیار زیادی را وقف زبان انگلیسی کرده‌اید (به‌اندازه‌ی روزی پنج شش ساعت) اشکالی ندارد که ساعتی را به حفظ کردن خودآگاه لغات انگلیسی با به‌کارگیری روش‌هایی که یادکردم بپردازید. ولی اگر زمان کمتری در اختیار دارید (یک یا دو ساعت در روز) و یا از زمان مرده‌ی خود- برای نمونه در اتوبوس و یا در حال قدم زدن برای رسیدن به محل کار – برای یادگیری زبان انگلیسی استفاده می‌کنید، پیشنهاد بنده این است که از حفظ کردن خودآگاه لغات انگلیسی چشم‌پوشی کنید.

یادگیری بلوکی روش خوبی برای فراگیری لغات زبان انگلیسی نیست

دانشمندان بررسی‌های گسترده‌ای بر روی آنچه آن‌ها روش یادگیری بلوکی می‌نامند انجام داده‌اند. یادگیری بلوکی روشی است که در آن دانشجو روی یک جستار تمرکز شدیدی می‌کند تا زمانی که آن را به‌اندازه‌ی کافی حفظ کند (به گفتهٔ خودمانی یادگیری شب امتحانی). سپس به یادگیری جستار بعدی و بعدی می‌پردازد. در این روش دانشجو احساس می‌کند که اشراف کاملی به موضوع پیدا کرده است ولی در حقیقت این یادگیری موقتی و زودگذر است. از روی نمونه خود بنده نه یک‌بار بلکه چند بار تلاش کردم که لغت‌های کتاب ۵۰۴ را با استفاده از جعبه‌ی لایتنر و فلش کارت‌ها یاد بگیرم که هر بار نیز دو سه ماه زمان می‌برد. پس‌ازاینکه این کار را تمام می‌کردم واقعاً همه‌ی لغات را حفظ بودم ولی پس از مدتی رفته‌رفته بیشتر آن‌ها از یادم می‌رفت. شما نیز بی‌گمان تجربه‌های مشابهی داشته‌اید. بنابراین چه از دید علمی و چه از دید تجربی این روش نشان داده است که در دیرزمان بازدهی لازم را ندارد.

یادگیری لایه‌ای روشی مناسب برای جایگزینی با یادگیری بلوکی

در یادگیری لایه‌ای برخلاف یادگیری بلوکی داده‌ها به‌صورت یکجا به ذهن شما منتقل نمی‌شود به‌جای آن به‌صورت ذره‌ای و لایه‌ای در ذهن شما نقش می‌بندد. یعنی شما به جستار تازه‌ای می‌رسید، آن را مطالعه می‌کنید، سپس آن جستار از یادتان می‌رود. پس از چندی به جستار دیگری برمی‌خورید که بخشی از داده‌های جستار نخست را نیز در برگرفته است. دوباره آن را مطالعه می‌کنید و به همین صورت لایه به لایه داده‌های گوناگون و بعضاً درهم‌تنیده به شما افزوده می‌شود. نکته‌ی روش لایه‌ای این است که از یاد بردن و یادگیری دوباره‌ی داده‌ها در حقیقت شما را قادر می‌سازد که کارآمدتر یاد بگیرید. نمونه‌ی آن نیز برای همه‌ی ما بارها رخ داده است. یعنی بارها شده است که لغتی را سه و یا چهار جا به‌طور تصادفی مشاهده کرده باشیم و تا ابد آن لغت در ذهنمان جای گرفته باشد. ولی کمتر دیده‌ایم که لغتی را با فرایند لایتنر حفظ کرده باشیم و آن لغت واقعاً در ناخودآگاه ما قرار گرفته باشد.

با توجه به دو تعریف بالا تصمیم با شما است. آیا می‌خواهید که تمام زمانتان را روی تکرار فلش کارت‌ها، بازخوانی فهرست‌های بلندبالای لغت قرار دهید یا دوست دارید از این زمان برای شنیدن و خواندن درون‌مایه‌ی جذاب و آموزنده استفاده کنید. همان‌طور که در بالا گفتم اگر زمان بسیار زیادی در اختیار دارید واگذار کردن بخش کمی از آن به یادگیری خودآگاه اگر سودی به شما نرساند زیانی نیز ندارد. ولی اگر زمان کمتری دارید همه‌چیز گواه آن است که روش دوم برای شما مناسب‌تر است.

آیا گفتگو به زبان انگلیسی برای فراگیری لغات مناسب است؟

البته که گفتگو برای تقویت و فراگیری لغات مناسب است. هنگامی‌که به زبان انگلیسی با کسی گفتگو می‌کنید مطالب را بهتر و عمیق‌تر درک می‌کنید. دوم آنکه فرد مقابل شاید کلماتی را انتخاب کند که شما روش استفاده از آن را به‌خوبی بلد نبوده‌اید و این‌طور به‌خوبی می‌توانید آن را یاد بگیرید. ولی بنده باور دارم که گفتگو را بایستی تا هنگامی‌که چیز معنی‌داری برای گفتن وجود داشته باشد به تأخیر بیندازید و عجله‌ای نداشته باشید. وگرنه گفتگوی شما محدود به صحبت‌های کلیشه‌ای مانند “حالت چطوره؟”، “اسمت چیه؟” و “هوا چطوره؟” می‌شود.

با توجه به مطالب بالا به‌شخصه برای یادگیری زبان انگلیسی ترجیح می‌دهم که درگیری زیادی با خواندنی‌ها و شنیدنی‌ها به زبان انگلیسی داشته باشم. آن هم مطالبی که مورد نیاز بنده هست یا برایم جذاب است. یادگیری زبان انگلیسی با شنیدن و خواندن مطالب جذاب و واقعی خوبی دیگری نیز دارد. با به کار بردن این روش مطمئن خواهم بود که لغت‌های پرکاربرد را زیادتر می‌بینم و بیشتر با شیوه‌ی به کار بردن آن آشنا می‌شوم. لابه‌لای این لغت‌های پرکاربرد، لغت‌های پیشرفته نیز موجود است و آن‌ها را نیز در حد موردنیاز مشاهده می‌کنم و یاد می‌گیرم. لغت‌هایی نیز وجود دارد که کم‌کاربرد است و شاید آن‌ها را هیچ‌گاه مشاهده نکنم. ولی آیا هنگامی‌که لغتی بسیار کم‌کاربرد باشد یادگیری آن نیاز است؟ شاید هرگز لازم نباشد که آن‌ها را بدانم.

دیدگاه شما در رابطه با این موضوع چیست؟ شما چگونه دوست دارید که لغت‌های تازه را به زبان انگلیسی یاد بگیرید؟ آیا با من هم عقیده اید که خواندن و شنیدن برای یادگیری لغات انگلیسی کافی است یا روش دیگری را پیشنهاد می‌کنید؟ خوشحال می‌شوم بدانم.